11 de novembro de 2022. Á simple pregunta do seu lugar e ano de nacemento responde Manuel Castells: “Nacín hai uns 67 anos en Beneixana, un pequeno pobo do norte da provincia de Alacante onde se asinou en 1244 o Tratado de Almizra, no que se establecían os límites fronteirizos entre a Coroa de Aragón e a de Castela, e gustaríame, ironicamente, atribuír o meu espírito pacificador a eses antecedentes”.
As súas respostas a outras preguntas están na mesma liña de profundidade e reflexión. Non en balde leva 40 anos exercendo, foi membro de varias xuntas directivas do Colexio de Procuradores de Vigo e decano durante 8 anos. El resume semellante traxectoria nun conciso: “Corenta anos dan para moito. Ao final, penso que non importa tanto o que fas como o sentido que lle das ao teu traballo”. Pero cada unha das súas respostas reflicte as súas reflexións sobre o que viviu e o que está por vir: “O futuro é agora. Son os compañeiros que se esforzan a diario para que os seus trámites estean activos e na mellor vía de resolución. Constrúese en cada palabra de desacordo co que non nos gusta social e profesionalmente. Iso é liberdade e é futuro”.
Que te levou a ser membro de varias xuntas directivas do Colexio de Procuradores?
Accedín por primeira vez á xunta de goberno do colexio por 1987-88. Eran anos axitados, no paso da ditadura á democracia, e había un espírito de cambio social que non o foi menos nos procuradores. Houbo certo consenso con outros compañeiros para entrar na xunta de goberno porque entendiamos que era necesario actualizar a forma de relacionarnos co Colexio, as condicións e os medios materiais de traballo.
Despois fuches decano durante o máximo de 8 anos que permite o estatuto ¿Que destacarías?
Aquelo foi unha gran sorpresa para min! Eu deixara os cargos nas xuntas directivas e no ano 2010 os compañeiros decidiron que sería decano. Visto dende hoxe, aqueles anos foron algo duros. Entrou en vigor a lei ómnibus que perturbou todo o sistema dos colexios en termos de transparencia, financiamento, territorialidade, tecnoloxía, etc. E o contexto social foi de crise económica. Un dos nosos obxectivos era establecer un financiamento para o colexio que non supoñera unha carga excesiva para os que comezaban, e outro, que todos se sentisen escoitados pola directiva. Na actualidade observo unha gran capacidade de colaboración e vontade de axuda profesional entre todos os compañeiros. O baleiro que xera para un colexio a pura e dura competitividade individual foi substituído por ese espírito colaborativo, base doutros logros. Pero ese non foi traballo só do decano: máis de 20 compañeiros, que sempre recordo, participaron nestas tarefas.
Como valoras a profesión nestes momentos?
O que pasou coa procura é o que pasou con moitas profesións: o froito de aplicar obsesivamente as teorías económicas neoliberais ao mundo laboral, buscando a máxima rendibilidade ao menor custo, independentemente das consecuencias físicas, psicolóxicas e sociais das persoas. Se a isto lle engadimos culturas nas que o respecto ao traballo dos demais é moi escaso, entón temos este cóctel. Penso que a procura non é unha profesión que se poida reivindicar por si mesma: a súa función pódese delegar ou subsumir noutros profesionais ou outros medios técnicos. Así que volteamos á rendibilidade. Invístese moito diñeiro no desenvolvemento de programas informáticos para substituír o papel do traballador no ámbito bancario, a emisión de billetes de transporte, o comercio, etc. E as consecuencias para a saúde aínda están por determinar.
Como ves o futuro da procura en xeral?
Dende que empecei na profesión, os colectivos interesados rumorearon a desaparición dos procuradores. A última normativa, a Lei 15/2021 de acceso ás profesións e o R.D 307/2022 sobre retribucións do traballo, e a súa xustificación dende o poder político son unha mostra do pouco respecto que se ten polo traballo alleo por moitas declaracións altisonantes que se fagan a favor da profesión. Estou a piques de pensar que os nosos peores inimigos fomos nós mesmos: puxémosllo doado aos políticos. Dende a dirección central aceptaron a tese da dereita política, invalidando calquera enfoque profesional que non contemplase os seus intereses políticos.
E o caso do Colexio de Vigo en particular?
Vigo foi considerado un colexio conflitivo polos que ostentan a dirección nacional da profesión: o presidente da CGPE chamounos “ovella negra” nun congreso en Mérida. Vexo ben o esforzo que se está a facer dende o colexio enchendo de contido as reivindicacións da profesión en beneficio dos propios procuradores, da administración e da cidadanía. Pero iso xa non depende tanto de nós como dos que din que están a estruturar o sistema xudicial.
Que gardas dos teus 40 anos de profesión?
O que máis apreciei da profesión é a tensión e o equilibrio entre o traballo intelectual e o esgotamento físico, ás veces esgotador. Nunha ocasión fun ao médico queixándome dunha molestia na columna. Despois dunhas radiografías, diagnosticoume unha lesión típica dos mariñeiros, que golpeaban as vértebras ao saltar polas escaleiras, e que o médico non entendía como era posible en min ao ter unha profesión tan sedentaria. Eu tampouco o entendín, pero podo asegurar que a profesión non é para nada sedentaria, nin física nin intelectualmente.
Que che gustaría que pasase nos próximos anos?
Non debemos aprazar o futuro para mañá. O futuro é agora: son os compañeiros que traballan a diario para que os seus trámites estean activos e no mellor camiño de resolución. O futuro constrúese hoxe en cada palabra de desacordo co que non nos gusta social e profesionalmente. Iso é liberdade e é futuro. O futuro maniféstase agora cando enche de intelixencia e recoñecemento ao compañeiro ao seu lado. É reivindicar a dignidade para poder coidar o teu corpo e o dos teus familiares. E todo isto non se pode aprazar para mañá. Hai un vello proverbio africano que di: “O mellor momento para plantar unha árbore foi hai vinte anos. O segundo mellor momento é agora”.
