21/12/2021.Nuria Gómez Rodicio (Ourense, 1984) é psicóloga e traballa no Centro de Emerxencias para Vítimas de Violencia de Xénero (CEMVI). A historia de Ana Orantes, asasinada polo seu exmarido días despois de explicar os seus malos tratos na televisión, fíxoa apostar pola violencia de xénero como especialidade nun máster. Participou nas xornadas formativas sobre violencia de xénero no Colexio de Procuradores, onde falou das súas protestas. “A labazada pasa, pero o machaque psicolóxico dura”, explicou a profesional.
Por que é importante distinguir entre xénero e sexo cando se fala de violencia de xénero?
O sexo son as características biolóxicas, anatómicas e fisiolóxicas que nos diferencian por ser homes ou mulleres. O xénero constrúese polo contexto social, é o que a sociedade nos di dende pequenos que un home e unha muller deben ser. Se comparamos o que se espera que fagan uns e outros, as mulleres témolo máis complicado. Establécese así unha desigualdade de poder que é a base na que se basea a violencia de xénero: o home está apoiado pola sociedade patriarcal na que vivimos e sente que pode facer o que quere, neste caso sobre unha muller. Todo isto da como resultado algo amplo e sutil que vivimos as mulleres no día a día e que nos afecta en todas as dimensións, non só na relación de parella, como, por exemplo, ter medo a camiñar soas pola noite.
Somos conscientes como sociedade do que supón a violencia psicolóxica?
Hai 10 anos contestaría que a sociedade nin sequera era consciente da violencia de xénero. E hoxe teño as miñas dúbidas de que o sexan das psicolóxicas. Hai un mito establecido ante a muller maltratada, que é: “Se te ataca, vete”. Pero antes de chegar a ese golpe hai un proceso gradual. Ao principio é marabilloso, como calquera relación, pero despois, o maltratador comeza a infravalorarte, logo ignórate, logo íllate, despois insúltate,… Todo isto vai socavando á muller e cando chega a labazada, xa non é quen de saír porque está afundida.
Entón, a violencia física e a psicolóxica ocorren en paralelo?
A violencia física é a punta do iceberg, o que vemos e o que denunciamos como sociedade. Pero primeiro hai un esmagamento psicolóxico e noutros niveis. As mulleres sempre me din que unha labazada, a agresión física, pásase, pero que o machaque psicolóxico é o peor. É como unha billa que perde unha pinga de auga todos os días e non pasa nada, pero ao final fai un dano enorme e perdura.
Como valora os procesos xudiciais a nivel psicolóxico?
Cando comecei a traballar, acompañei ás mulleres a presentar denuncias e xuízos rápidos e foi esgotador porque pasaban moitas horas de espera e angustia. Na actualidade, unha das principais queixas das mulleres desde o punto de vista xudicial é que na súa maior parte non se lles dá orde de protección se non hai denuncia de lesións, e ás veces mesmo cando a hai. Entendo que a psicoloxía e o ámbito xurídico son moi diferentes, pero hai que ter en conta o impacto psicolóxico da violencia e como está a muller a nivel emocional.
